| Naam |
Joost Pietersz van Dyk |
| Agtervoegsel |
SV-Prog 1 |
| Geboorte |
CA 1662 |
Isberg  |
- Ons skat Joost se geboorte as om-en-by 1663: soldate wat by die V.O.C. aangesluit het, was gemiddeld 24 jaar oud. Joost en Burgert het in 1686 aangesluit, wat 'n geskatte geboortedatum van 1662 gee. Ons het Joost as ouer broer aangeneem, omdat hy tradisioneel as sulks beskou word (eerste getrou en eerste gesterf).
In verskeie rekords word hulle plek van herkoms as Isberg, IJsberg, Eijsenberg en ander variante gegee. Dit is nie noodwending hul plek van geboorte nie, maar wel hoogs waarskynlik. Geen land of provinsie word egter genoem nie en daar is talle dorpies met sulke name in Europa en Skandinawië wat kandidate is.
Sien ook onder-aan die bladsy, by Geskiedenis die artikel Joost en Burgert van Dyk: hul koms en lewe aan die Kaap. Daarin word uitgelê hoekom Joost se geskiedenis hier so sterk verskil van die 1975-Geslagsregister.
Vir verdere spekulasie oor die broers se herkoms, sien http://sastamboom.blogspot.com/search/label/van%20Dyk
|
| Geslag |
Manlik |
| Weermag |
Tussen 24 Mei 1686 en 28 Des 1690 [2, 3] |
| Soldaat- V.O.C. |
- Joost Pietersz. en Burgert Peterse het op 24 Mei 1686 by die V.O.C. aangesluit as soldaat, by die Kamer Amsterdam. Hulle het daardie selfde dag vertrek met die skip "Huis te Zilverstein" vanaf Texel, Nederland. Die skip was onderweg na Batavia (Indonesië), met 'n stop halverwege aan die Kaap.
Soldate het in prinsipe geen take aan boord gehad nie, hulle was slegs daar om die Nederlandse vestiginge oorsee te bewaak en te verdedig. Hulle kon wel tydens die reis ingeset word as gevaar gedreig het. Daar was ook ten alle tye 'n soldaat voor die kajuit en voor die konstabel se kamer gestasioneer.
Die broers het geen maandbrief gehad nie, dus het hulle niemand agtergelaat wat hulle nodig geag het om van hul loon uitbetaal te kry nie.
Hulle het wel 'n skuldbrief gehad waarmee hulle self vooruitbetaal is.
Sien hier vir meer inligting oor Texel en die V.O.C., verkry tydens 'n besoek daaraan in 2016: http://sastamboom.blogspot.com/2016/01/besoek-aan-texel-nederland.html
Kliek gerus op die foto's hier onder om die soldyboekinskrywings in detail te sien, of besoek die volgende webblad vir 'n transkripsie en uitleg van die inhoud: http://sastamboom.blogspot.com/2016/10/die-vroegste-rekord-wat-ons-van-joost.html
|
 |
Joost Pietersz: van Isberg
Skeepsoldyboek Huis ten Zilversteijn. |
 |
Joost Pietersz: van Isberg (2)
Skeepsoldyboek Huis ten Zilversteijn folio 222b |
 |
Burgert Peters v: Isberg
Skeepsoldyboek van Huis ten Zilversteijn f223a |
 |
Burgert Peters v: Isberg
Skeepsoldyboek Huis ten Zilversteijn f223b |
| Immigrasie |
26 Sep 1686 |
Cape Colony, Suid-Afrika [4] |
- Joost en Burgert het se seetog was vier maande, vanaf Texel na Cabo de Boa Esperança, oftwel Kaap die Goeie Hoop. Die gebruiklike term vir die vestiging was Cabo of die Kaap; die naam Kaapstad sou eers baie later gebruik word.
Aan die Kaap het die broers nog tot 1690 vir die V.O.C. gewerk. In watse funksie, is nog nie ontdek nie. Moontlik as soldate wat die Kasteel of ander geboue moes bewaak, of hulle is moontlik as knegte uitgehuur aan van die vryburgers.
|
| Burgerskap |
28 Des 1690 |
Cape Colony, Suid-Afrika [3] |
| Vryburger |
- Joost en Burgert het op dieselfde dag hul vryburgskap van die VOC gekry en dit het hulle dus vrygestaan om vir hulself te gaan boer of 'n ambag te beoefen.
'n Vryburger was nie onder kontrak van die VOC nie, en dus nie onderwerpe aan die sg. "Artikelbrief"nie, waarin die disipline en tug aan die VOC-manskappe opgelê is nie. Hulle was wel steeds onderworpe aan die "plakkate" en wetgewing wat die VOC uitgevaar het. Hulle was nie vry om te handel soos hulle wou nie - die VOC het die monopolie op die handelsware soos vee, graan en wyn beheer. Die owerheid aan die Kaap wás die VOC en alle mannelike vryburgers moes 'n eed afneem waarin hulle trou sweer aan die Nederlandse, Oost-Indiese en Kaapse owerheid.
Vryburgerskap is deur die VOC as 'n voorreg gesien: Vryburgers wat hulle swak gedra, het die risiko geloop om as "onnut instrument" weggestuur te word.
|
| Woonplek |
1691 |
Kaap, Suid-Afrika [5] |
- Vermeld onderaan Borgert Pietersz:
Borgert Pietersz
Joost Pietersz
|
| Beroep |
Vanaf 3 Apr 1691 |
Houtbaai, Kaap, Suid-Afrika [6] |
| Houtkapper in die "Compagnie se bosch" |
- Op Dinsdagoggend, 3 April 1691, het die Politieke Raad (die hoogste gesag van die VOC aan die Kaap de Goede Hoop) vergader. Die lede van die raad was dit eens dat 'n groot deel van die Raad al self benadeel is duer die "slordig en onordentlike" gekapte hout wat beskikbaar is - maar die hout is so sleg bewerk, dat dit nie bruikbaar is nie (dat dit voor die voete van die volk weggevoer moet word).
Hierdie gebrek aan planke ens. daartoe sou lei dat huise, skure, stalle en ander nodige geboue, nie gebou sal kan word nie.
Vir 'n geruime tyd al, het niemand aangebied om die gesaagde timmerhout teen vasgestelde pryse uit die Compagnie se bos te lewer nie. Daarom het Joost Pietersz en Borchard Pietersz van Isenberg, broers en vryburgers, woonagtig in die Kaapse distrik, hulle by die vergadering gemeld om toestemming te verkry om in die "Compagnie se bosch" in Houtbaai te gaan houtkap. Dit sou gebeur onder sekere voorwaardes en die kontrak sou vir vyf jaar wees en die hout sou te koop aangebied word aan die inwoners van die Kaapse distrik.
Na "rijpe raadspleging" is eenstemmig besluit om aan Joost en Burgert se versoek te voldoen. Die kondisies en voorwaardes is as volg:
1. Dat hulle vir 'n tydperk van vyf jaar, met ingang van vandag, toegelaat sal word om in die Compagnie se bos, in Houtbaai geleë, allerhande timmerhout mag kap, saag en bewerk, volgens hulle diskresie ("so sij des best te raade sullen werden").
2. Om hierdie voorreg te behou, moet hulle jaarlik aan die Edele Compagnie honderd stuks planken lewer - elk 10 voet lank en ten minste 1 voet breed.
3. As hulle hierdie voorreg verbeur, hulle jaarliks in die Compagnie se bos drieduisend jong eike bome moet plant (wat uit die Compagnie se "planterie" sal kom).
4. Die pryse waarteen hulle die hout mag verkoop is deur die Raad vasgestel en die broers mag hierdie prys nie oorskry nie.
1 Balk lang 22 voeten en thien a acht duijmen dik ƒ12:-:-
1 Bolle casijn hoog 4 1/2 voet en 3 1/2 voet wijd ƒ4:-:-
100 voeten plaaten ƒ12:08:-
100 voeten gording ƒ6:-:-
100 sparren ƒ18:12:-
100 latten ƒ2:-:-
1 Hoek-keeper 20 voeten lang ƒ3:-:-
1 voet planks in 't vierkant ƒ3:- :-
1 voet planks minder als een voet in 't vierkant ƒ2:08:-
1 spanrigel 17 voeten lang ƒ4:10:-
1 haane-balk van 9 voeten ƒ1:04:-
1 carbeel 5 1/2 voeten lang ƒ1:-:-
1 strijkbalk lang 20 voeten ƒ6:08:-
1 kromstijl lang 9 voeten ƒ3:-:-
1 scheerstijl 14 voeten lang ƒ1:08:-
Die res vans die vergadering bespreek 'n ander saak.
|
 |
Resolusies van die Politieke Raad - 3 April 1691
Transkripsie van die Politieke Raad se resolusie m.b.t. die toestsemming wat gegee is aan die broers "Joost en Borchard Pietersz" om hout te kap in Houtbaai. |
| Sensus |
1692 |
Kaapstad, Kaap, Suid-Afrika [7] |
Adres:
Sien nota vir gelysde eiendom |
- Die broers Joost en Burgert het in 1692 saam in die Opgavenrollen (van boeren effecten) verskyn.
In hulle besit was:
2 knegte
2 perde
2 gewere
4 snaphane
2 pistole
(sien bron vir volledige dokument)
|
 |
Opgaafrol 1692 Kaapse distrik
|
| Beroep |
1693 |
Houtbaai, Kaap, Suid-Afrika [8] |
| Vrytimmerman |
- Hierdie jaarlikse funksies is afkomstig van ander, soortgelyke kontrakte met die V.O.C. waarin Joost knegte huur om hom te help met die houtkappery.
|
 |
KAB CJ 2870-59
Joost se kontrak met die V.O.C. waarin hy as vry timmerman 'n kneg (Court Jonghans) huur vir 'n jaar (bladsy 1). |
 |
KAB CJ 2870-59
Joost se kontrak met die V.O.C. waarin hy as vry timmerman 'n kneg (Court Jonghans) huur vir 'n jaar (bladsy 2). |
| Beroep |
Vanaf 31 Mei 1695 tot 31 Mei 1696 [9] |
| Baashoutkapper |
- Ten diensten van de Generale Nederlandsche Oostijndische Compagnie. Bron - NAAIRS
|
| Ander |
17 Des 1695 |
Kaap, Suid-Afrika [10] |
| Slawehandel |
- Op hierdie datum het Joost die slaaf Kinza (26 jaar oud) gekoop van Theunis Verweij vir Rds. 120.
|
| Ander |
7 Feb 1696 |
Kaap, Suid-Afrika [10] |
| Slawehandel |
- Joost het die 16-jarige slaaf Anthony van Madagascar gekoop van Thomas Thornhill. Die prys was Rds 90. Anthony sou tot en met Joost se dood in 1718 vir hom werk.
Op dieselfde dag het hy ook die slaaf Pieter van Malabar gekoop van Rob Silvastar vir Rds. 80.
|
| Sensus |
1697 [11] |
- Joos en Burgert was in 1697 steeds vennote ("compagnons"), Hulle het in die opgaafrol verskyn met die volgende:
1 vrou (Joost se vrou - Catharina Hendriksz Verburg)
1 kneg
2 slawe
1 snaphaan (geweer)
1 pistool
|
| Beroep |
Vanaf 1697 tot 1702 [12] |
| Vryhoutkapper |
| Sensus |
1700 |
Kaapstad, Kaap, Suid-Afrika [13] |
- Joost verskyn in die 1700-opgaafrol met die volgende:
geen vrou (Catharina Verburg is teen hierdie oorlede - sien onder by familie)
2 seuns (Burgert en Hendrik)
Burgert (Joost se broer) se opgaafrol verwys ook na 2 seuns, maar Burgert het teen hierdie tyd nog geens seuns gehad nie. Dit is dus waarskynlik dat die broers saam gewoon het.
2 knegte
2 slawe
2 perde
6 beeste
1 snaphaan
1 pistool
1 degen
|
| Sensus |
1700 |
Kaapstad, Kaap, Suid-Afrika [14] |
- In 1700 het Joost in die Opgaafrol van die Kaap verskyn, met die volgende:
2 seuns [Burgert en Hendrik]
2 knegte
2 slawe (mans)
2 perde
6 beeste
1 snaphaan
1 pistool
1 degen
|
| Beroep |
CA 1700 |
"Ganskraal (386)", Swartland, Kaap, Suid-Afrika [15] |
| Landbouer |
- Uit die Opgaafrol van 1700 wil dit blyk dat Joost opgehou het met houtkap en begin het met boer. Dit is nie duidelik waar hy aan die begin geboer het nie. Ganskraal / Ganzekraal is die plaas waarop hy ten tye van sy dood geboer het.
|
| Eiendom |
CA 1700 |
"Ganzekraal (386)", Swartland, Kaap, Suid-Afrika [16] |
| 'n Opstal |
- Die begindatum hier is 'n gissing en ons is nog besig met navorsing om uit te vind wanneer Joost die plaas Ganzekraal gekry het.
Ons weet dat hy ten tye van sy dood 'n opstal op hierdie plaas gehad het (dit verskyn in sy boedelinventaris). Daar is twee Ganzekrale in die Swartland: 'n kleiner plaas (nr. 386) en 'n groter een (nr. 732). Hierdie tweede een het gedien as 'n Buitepos vir die V.O.C. Sommige navorsers het al voorgestel dat Joost hierdie tweede buitepos gehad het, maar dit is uiters onwaarskynlik.
Daar is al uitgebreid geskryf oor die Buitepos Ganzekraal en die eienaars/bestuurders (onder meer in Dan Sleigh se Buiteposte (HAUM, 1993), sonder enige melding van Joost.
Dan is dit ook so dat Joost nie 'n grootse boer was nie, dus is dit onlogies dat die V.O.C. hul buitepost aan hom sou toevertrou. Die kleiner Ganzekraal was dan ook slegs een plaas verwyder van sy broer Burgert se plaas, Coenraedenberg. Burgert het Ganzekraal na Joost se dood gekoop - die karige bedrag wat betaal is - Rds. 10 - dui ook meer op 'n stuk land met 'n klein gehuggie, eerder as 'n uitgebreide Buitepos. (Dit sou ook vir Burgert sin maak om eerder 'n plaas oor te neem wat naby sy eie is, om sy weigebied uit te brei.)
Op die web-bladsy CapeFarmMapper by https://gis.elsenburg.com/apps/cfm/# kan mens die liggings van die Ganzekraal plase, #386 & #732, sien:
#386 is in die buurt van Burgert se plaas Coenradenberg in die Swartland en #732 wat grens aan die see is die een wat aan die VOC behoort het.
|
| Ooggetuie |
18 Des 1701 |
Kaapstad, Kaap, Suid-Afrika [17] |
| Doop van Pieter Kuijs |
- Dit sal interessant wees om te probeer uit vind hoe Hendrik Kuijs en Jacoba van Norden/Horde Joost geken het.
Hulle herkoms is bietjie van 'n raaisel: die First Fifty Years-projek waag geen raaiskote nie. Daar is twee persone met die naam Hendrik Kuijs(t) in die skeepsoldyboeke van die V.O.C. Een afkomstig van Terburg, Nederland, in 1695. (Waarskynlik die voormalige plek "Terborch" in Overijssel, of "Terborg" in Groningen. Daar is ook 'n kasteel Terborg tussen Tilburg en Den Bosch.) Die tweede Hendrik was afkomstig van Amsterdam in 1698. Beide is gerepatrieerd. Daar is 'n kans dat hulle dieselfde persoon is ('n vergelyking van die inskrywings in die skeepsoldyboeke sal dit kan bevestig/uitsluit).
Buiten die kind saam met Jacoba, kon ek verder geen rekord van hom vind in SA nie, ook nie in die beskikbare monsterrolle nie.
Jacoba van Norden was vermoedelik steeds getroud met Helmer Paal ten tye van de geboorte van haar kind saam met Hendrik Kuijs. (Sover ek kan sien was Helmer Paal steeds lewend teen hierdie tyd.)
Dit kan dalk deel van die rede wees waarom Jacoba in 1903 na Mauritius gestuur is. Uit H.C.V. Leibbrandt se Precis: Letters Despatched, 1696-1708 (1896).
p230-231:
1703- 31st July
The following freemen have been allowed to proceed to Mauritius to earn their living their with your assistance: ... ... Jacoba van Norden and daughter, the wife of freeman Helmt Paal, who because of her bad conduct and immoral life has been separated a long while from her husband. She may neither return to the Cape, nor proceed to Batavia.
|
| Eiendom |
1704 |
Stellenbosch, Kaap, South Africa [18] |
| Nie Plaas Keerweder nie |
- In 1704 is die eiendomsakte van die plaas Keerweder in die distrik van Stellenbosch aan ene J. van Dijk uitgee. Aangesien Jan Jacobsz. van Dijk teen hierdie reeds oorlede is, is dit maklik om aan te neem dat hierdie plaas dus aan Joost behoort het. In Johannes van der Bijl se "Grondeienaars van Stellenbosch" 1693-1860 (Stellenbosch Museum, 1979) leer mens dat Keerweder in 1704 aan Jan Jacobsz. van Dijk se weduwee behoort het, dus nie aan Joost nie.
Ons laat die inligting egter hier, omdat ons ook 'n geruime tyd Keerweder as moontlik eiendom hier gelys het. Ander navorsers wat elders die inligting teëkom kan dan ook hier sien dat dit inderdaad inkorrek is.
|
| Sensus |
1709 |
Kaapstad, Kaap, Suid-Afrika [14] |
- In 1709 het Joost in die Opgavenrol verskyn met die volgende
1 seun (Burgert was teen hierdie tyd sowat 12 en Hendrik 9-10. Slegs een van hulle het dus by Joost gewoon. Dis waarskynlik dat die Weeskamer een van die twee by 'n ander persoon geplaas het.
Burgert verskyn self met drie seuns in 1709, maar met 4 in 1712. Dit kan óf sy vier seuns Matthys, Adam, Burgert (jr) en Tobias wees, of - afhangend van wanneer Matthys gesterf het (êrens ná 12.07.1712) en die opname was - kon dit drie van sy seuns + een van Joost se seuns gewees het.
|
| Sensus |
Jan 1711 |
Kaapstad, Kaapkolonie [19] |
- Joost Pietersz: v: Dijk
Mans: 1
Vrouwen: -
Soonen: 1
Dogters: -
Knegts: -
Slaven: 2
Slavinnen: -
Jongetjes: -
Meijsies: -
Paerden: 3
Ossen: 10
Koeijen: 10
Kalvers: 10
Vaarsen: 10
Schaapen: -
Varkens: -
Wijnstokken: -
Leggers Wijn: -
Hoe veel jaer 't land gehad: -
Hoe veel jaer 't land besaeijt: -
Tarwe gesaeijt: -
Tarwe gewonnen: -
Brood en zaad koorn: -
Rogge gezaaijt: -
Rogge gewonnen: -
Brood en zaad koorn: -
Garst gesaeijt: -
Garst gewonnen: -
Zaad koorn: -
Snaphanen en carbijns: 1
Houwens en deegens: 1
Pistoolen: 1
|
 |
Opgaafrol 1711 Cabo
Joost en Burgert verskyn redelik hoog aan die lys. |
| Aansoek |
1715 |
Kaapstad, Kaap, Suid-Afrika [20] |
| Joost het in hierdie jaar aan die hof gevra dat sy vrou Helena Siewers gehospitaliseer word. |
- Joost het voor die hof verskyn en verklaar dat hy saamgewoon het met 'n vrou genaamd Helena Siewerts, wat "kranksinnig" geword het. Hy het die Raad gevra om haar by die Hospitaal te laat opneem, op sy onkoste. Hy sou vir hulle kinders sorg en, indien sy gesond word, met haar trou ("door godes zegen van die plage mogte werden verlost, verbint hij sigh haar ten huijsvrouwe te sullen nemen").
Dit wil blyk of die Raad geen aksie onderneem het nie.
Watse vorm sou Helena se "cranksinnigheit" aangeneem het - en wie sou die diagnose gemaak het? Gesien dat Andries se doop slegs 'n paar maande vroeër was, is dit moontlik dat postpartumdepressie (ook genoem nageboortedepressie) die oorsaak was, of bygedra het aan 'n bestaande psigiese aandoening. Post-traumatiese stresstoring as gevolg van haar jeug as slavin (waarskynlike fisieke geweld, verkragting, ens.) kan ook as oorsaak gedien het.
Dit is moontlik dat dit die kerk was wat om hierdie rede nie toestemming wou gee dat Joost en Helena met mekaar kon trou nie. Joost het immers self haar toestand nie as hindernis gesien om hul verhouding voort te sit nie: Helena het die volgende jaar weer swanger geword met hulle laaste kind, Sophia.
Sien onder vir die oorspronklike hofrekord.
- Rol:
|
 |
siewerts, helena 1716 requesten.jpg
|
| Eiendom |
1716 |
Kaapstad, Kaap, Suid-Afrika |
| Huis en erf in Tafelvallei |
- Dit is nie duidelik wanneer Joost sy huis oorspronklik gekoop het nie, maar dit was waarskynlik dieselfde huis wat in 1720 aan Burgert behoort het - geleë in die Eerste Berg Dwarsstraat. Die straat is tans bekend as St. Georges Straat in Kaapstad.
Dit is waarskynlik dat die gesin hier gewoon het, en nie op die plaas Ganzekraal nie. Joost en/of slaaf/kneg sou na die Ganzekraal gegaan het om met vee daar te wei.
In 1716 het Joost sy huis aan Burgert verkoop. Die verkoper se naam word sonder voornaam gelys as Pietersz van Dijk, maar gesien dat die koper Burgert Pietersz van Dijk is, kan ons aanneem dat die verkoper Joost was. (Hulle was immers die enigste Pieterz van Dijks aan die Kaap.) Dit betref 'n huis en erf in Tafelvallei (die eiendom se naam word slegs gegee as H1), en was 0.035 morg oftwel sowat 300m2. Geen bedrag word genoem nie.
Die transaksie is egter 'n bietjie raaiselagtig: want in 1718 word dieselfde eiendom (H1, 0.035 morg) weer verkoop deur Joost Pz van Dijk aan ene Christiaan Wynands/Wijnarts (prys: 5550 gulden. Hierdie is dieselfde persoon wat in Joost se boedelinventaris en vendurol as die huurder van Joost se huis verskyn. Christaan het 'n aanbetaling van 2700 gulden gedaan.
Spekulasie: moontlik het Christiaan die huis gekoop, en daar gewoon terwyl hy dit afbetaal het (en was dit nog nie afbetaal teen Joost se dood nie).
Die huis is weer na Burgert se dood deur sy skoonseun, Andries Mulder gekoop.
Spekulasie: dit is moontlik dat Joost en Burgert se gesinne almal hier gewoon het - en dat die perseel uitgebrei is met 'n tweede erf en huis (wat sal verduidelik hoekom die eiendom se oppervlak in 1721 gegee word as 0,076 morg).
|
| Beroep |
1717 [21] |
| Landbouer |
|
|
| Testament |
28 Jan 1718 |
Kaapstad, Kaap, Suid-Afrika [22] |
- Joost se testament is op 28 Januarie 1718 opgestel - 'n skamele drie dae voor sy dood. Hy was baie siek en bedlêend; die testament is by sy huis in Tafelvallei opgestel.
In die testament stel hy sy twee oudste seuns (Burgert en Hendrik) aan as sy "enige en universele erfgename" en laat hy aan Helena 500 Rijksdaalders om sy kinders (wat hulle saam gekry het) op te voed en die "nodige onderhoud" te gee.
Sien die aangehegde PDF vir 'n transkripsie van die volledige testament.
|
|
|
Joost Pietersz. van Dijk 1718 Testament
Transkripsie
KAB CJ 2651 ref. 28 |
| Sterf |
1 Feb 1718 |
Kaapstad, Kaap, Suid-Afrika [3] |
| Oorsaak: by sy huis |
Adres:
Tafelvallei |
| Inventaris |
15 Jun 1718 |
Kaapstad, Kaap, Suid-Afrika [23] |
| MOOC8/3.77 |
- Na Joost se dood is sy boedel deur sy broer geïnventariseer. Die inhoud gee 'n interessante kykie op die gesin se daaglikse lewe.
Ten tye van sy dood het hy onder andere gehad:
1 Hoogduyts Gebedeboekje
1 slaaf: Anthony van Madagascar
1 paard
32 beeste
1 kalwers
1 snaphaan
Sien die bygevoegde PDF vir die hele boedelinventaris.
|
|
|
Van Dyk, Joost - Inventaris
KAB MOOC 8/3.77 |
| Vendurol |
17 Jun 1718 |
Cabo de Goede Hoop [24] |
| MOOC10/2.2 |
- Op 17 Junie 1718 is Joost se besittings op 'n openbare vendusie verkoop. Hoekom is al sy besittings na sy dood verkoop? Dit is duidelik dat hy geen skuld gehad het ten tye van sy dood nie - enige skuld sou in sy boedelinventaris of vendurol gestaan het.
'n Klein bietjie lig word hierop gewerp in "Household Inventories at the Cape" deur Carohn Cornell en Antonia Malan (2005).
As Joost nie uitdruklik in sy testament Helena as die voog van sy kinders aangestel het nie (en dit is debateerbaar of hy het of nie), sou die Weeskamer sy eiendom verkoop het om vir sy kinders te sorg. (Helena kon wel aansoek doen om die voog van haar eie kinders te wees.)
Die Weeskamer het nie fisies self vir die kinders gesorg nie, maar hulle by ander families geplaas. Klaarblyklik eers by familie of vriende van die familie wat gewillig was, of anders as huishulpe of vakleerlinge by ander burgers. Hulle sorg was deur die Weeskamer betaal en enige erfenis is dan ontvang met mondigwording (25 jaar).
Burgert het 'n aantal dinge daardie dag gekoop:
een opstal gen:t e Ganse Craal in 't Swarte Land vir Rd:s 10 (Rd:s = Rijksdaalders)
1 kist
1 rol toebak
1 karritje met 1 balijtje
86 silvere knoopen
Burgert van DIjk d'jonge het gekoop:
1 kooper thee keetleltje en 1 kooper voetje
Sien die PDF vir die volledige lys van items en kopers.
|
|
|
Van Dijk, Joost Pietersz. 1718 Vendurol KAB MOOC 10/2.2
|
| Naam |
Joost Pieterse van Dijk |
| Naam |
Joost Pietersz [2] |
| Verwysingsnommer |
SV-PROG 1 |
| Begrawe |
|
Burial Index
|
| Notas |
Opgedateer op 2015.11.02. 'n Jaar na my oorspronklike (en fout-gevulde) plasing, kan ek 'n opgedateerde weergawe van Joost van Dijk se lewe aan die Kaap plaas. Daar is nog 'n aantal vrae wat ek hoop om in die toekoms te kan beantwoord, maar vir eers bied onderstaande 'n goeie blik op die wel en wee van ons stamvader.
Dit kan nog nie met sekerheid gesê word waar die twee van Dyk-stamvaders, Joost en sy broer Burgert, vandaan kom nie. (Sien ook Herkoms van Joost en Burgert van Dijk.) In dokumente uit die tyd word daar verwys na onder meer Isberg, Isenberg, Ysenberg en Eijsenberg. Die Wes-Vlaamse dorpie Izenberge (toe Ysenberge) word oor die algemeen aanvaar as hul plek van herkoms, maar die twee broers se dooprekords kom nie voor in die parogieregisters van hierdie dorpie nie. Dit is natuurlik moontlik dat hulle daar gewoon het, alhoewel hulle nie daar gebore is nie, maar daar is talle ander soortgelyk genaamde dorpies in Europa - van Isberg tot Eisenberg - wat net sowel hul plek van oorsprong kon wees. Die van "van Isberg/Isenberg", asook variante van die naam "Joost" en "Burgert" kom selfs ook in Noordiese lande voor.
Wat wel seker is, is dat Joost Pietersz. ('n patroniem, wat daarop dui dat sy pa waarskynlik Pieter/Peter geheethet), saam met sy broer Burgert in 1686 as soldate by die V.O.C. aangesluit het.[1] Joost en Burgert het lank slegs "Pietersz." as van gebruik - die van "van Dijk" het eers baie jare later sy verskyning gemaak.
Jan en Alleman kon by die V.O.C. aangesluit het, as hy maar gesond gelyk het. Armoediges en reislustiges uit die hele Europa het na Nederland gestroom om by die V.O.C. as soldaat aan te sluit. In sy boek, The Afrikaners, noem Hermann Giliomee dat soldate van die V.O.C. só sleg betaal is, dat dit werklik as 'n laaste uitweg gesien is vir mense wat geen alternatief gehad het nie.[2]
Op bepaalde dae van die jaar kon hierdie wanhopiges hulself meld by die V.O.C. se kantore om te registreer. Hul persoonlike besittings het hulle dan in 'n skeepskis geplaas en na die kantoor gebring, waarna hulle gewag het om te vertrek.[3] Alhoewel ons geen geboortedatum vir Joost en Burgert het nie, is dit wel bekend dat die gemiddelde ouderdom van soldate wat by die V.O.C. aangesluit het, 24 jaar was. Die jongste soldate was ongeveer 18en die oudste sowat 40 jaar oud.[4] Daarom hou ek 'n geskatte geboortedatum van ongeveer 1663 aan vir Joost.
Op Vrydag, 24 Mei 1686, het Joos en Burgert met die skip Huis te Zilverstein vanaf die eiland Texel (Noord-Holland), na die Kaap gereis.[1][5] Die Huis te Zilverstein was 'n "spiegelretourschip", wat reeds sedert 1674 deur die V.O.C. in gebruik was. Hul kaptein was Karsten de Gilde en daar was 96 soldate aanboord, saam met 138 ander passasiers.[5][6] Die skip was ongeveer 44m lank en sowat 10,5m breed, met plek aan boord vir tot 300 mense.
|
| Persoons ID |
I535 |
Van Dyk-stamboom |
| Laaste Opgedateer |
26 Apr 2021 |
1662 - 1718 (56 jare)
