3 Des 1600—1873: Die Brits Oos Indiese Kompanjie ontvang `n Koninklike Privilege van Elizabeth I Dit was `n beleggingsmaatskappy wat gestig was as teenvoeter vir die Nederlandse en Portugese oorheersing in die speseryhandel.
2
1833
1833—1833: NG Gemeente Piketberg (Piquetberg) gestig Afgestig van Clanwilliam/Swartland/Tulbagh
1833—1833: Paryse Sendinggenootskap begin werksaamhede onder Basoeto`s
1833—1833: Slawerny deur die hele Britse Ryk afgeskaf Die Britse Regering het kompensasie aan die Trekboere in die Kaap Kolonie vir die 35;000 slawe aangebied. Dit is egter slegs in Londen uitbetaal wat dit prakties onmoontlik vir die meerderheid slawe-eienaars gemaak het om hul vergoeding op te eis. `n Kombinasie van faktore: die Angliseringsbeleid; die invoer van die Engelse regstelsel en die blykbaar nimmereindigende oorlo? met die Xhosas was die grootste dryfveer vir die Groot Trek.
1833—1839: Ongeveer 750 jeugdiges as leerjongens na die Kaap gebring
3
1834
1834—1834: Berlynse Sendinggenootskap gestig
1834—1834: Instelling van die Wetgewende Raad
1834—1834: King William`s Town gestig
1834—1834: Die `Anglican St. John`s Church` in Bathurst gebou Begrafnisrekords strek terug na 1823
1834—1834: Kerk bedien vrygestelde slawe
1834—1834: Berlynse Sendinggenootskap vestig sendingstasie by Bethulie
1834—1834: `Afscheiding` in Nederland
1834—1834: Port Natal hernoem na Durban
1834—1835: Andrew Smith met kunstenaar Charles Davidson Bell reis in die binneland
Des 1834—Des 1834: Amptelike Vrystelling van slawe Hulle bly egter `leerjongens` vir 4 jaar
4
1835
1835—1836: Begin van die Groot Trek Louis Trichardt; Hans van Rensburg en Andries Potgieter trek noord
5
1836
1836—1836: James Alexander reis deur Namakwaland
1836—1836: Potgieter se trekkers verslaan die Ndebele by die Slag van Vegkop
1836—1836: Die Groot Trek bereik die omgewing van Transvaal en Vrystaat
2 Des 1836—2 Des 1836: Eerste Voortrekker-regering verkies onder leierskap van Gerrit Maritz
6
1837
1837—1837: Port Elizabeth; Cradock en Colesberg word selfstandig Afsonderlike administratiewe distrikte is aan hulle toegeken.
1837—1837: Buitengewone sinodesitting keur die Groot Trek af
1837—1837: Piet Retief publiseer sy `Manifesto`
1837—1837: Andries Potgieter en Piet Uys verslaan die Ndebele by Mosega Potgieter en Uys is deur die Rolong en Griekwa stamme gehelp
1837—1837: Eerste kerkraad en leraar van die Voortrekkers
1837—1837: Eerste Rooms-Katolieke biskop aangestel
1837—1837: Louis Trichardt se Trek arriveer in Lourenco Marques (nou Maputo)
28 Mrt 1837—28 Mrt 1837: Piet Retief en sy Trek verlaat die Kaapkolonie Retief het sy geselskap oor die Drakensberge na Natal geneem.
7
1838
1838—1838: Berlynse Sendinggenootskap begin sendingwerk by Zoar
1838—1838: `Russell Road (Hyman`s kloof) Cemetery` in Port Elizabeth gestig
1838—1838: Pietermaritzburg gestig
4 Des 1838—4 Des 1838: Britte beset Port Natal
16 Des 1838—16 Des 1838: Slag van Bloedrivier Na die dood van Retief het Andries Pretorius die leierskap-vakuum gevul met die hoop om vir vrede te onderhandel indien Dingaan die grond sou toeken wat hy aan Retief beloof het. Toe Dingaan in reaksie hierop egter sowat 12000 Zoeloe krygers (impis) uitstuur om die groep Voortrekkers aan te val; het die Voortrekkers hulself op 16 Desember 1838 by die Slag van Nacomerivier (ook genoem die Slag van Bloedrivier) verdedig waartydens die Voortrekkers die oormag Zoeloe impis verslaan het.
22 Des 1838—22 Des 1838: Potchefstroom gestig Eerste Boere-dorp
8
1839
1839—1839: NG Gemeente Riversdal gestig Afgestig van Swellendam
1839—1839: Eerste Kaapse Superintendent-generaal van Onderwys
1839—1839: Republiek Natalia gestig
3 Jan 1839—3 Jan 1839: NG Gemeente Pietermaritzburg gestig Eerw Erasmus Smit; `n voormalige sendeling van die Londense Sendinggenootskap; is deur `goewerneur` Piet Retief as die eerste leraar van die `reisende gemeente van die Gereformeerde Kerk na Port Natal` op 21 Mei 1837 aan die trekkers voorgestel.
22 Mrt 1839—22 Mrt 1839: NG Gemeente Bredasdorp gestig Afgestig van Swellendam/Caledon
9
1840
1840—1840: NG Gemeente Wagenmakersvallei (Wellington) gestig Afgestig van Paarl
1840—1840: Sendeling-ontdekkingsreisiger; dr David Livingstone; kom in Kaapstad aan Hy vertrek op reis deur Kuruman na Sentraal Afrika
1840—1840: Die `Anglican St. Katherine`s Church` in Uitenhage gestig
1840—1850: Kommersi?le wolboere in Karoo Uitbreiding van kommersi?le wolboere in Karoo transformeer die koloniale ekonomie. Die Pedi migreer om op Kaapse plase te werk
16 Okt 1840—16 Okt 1840: Potchefstroom; Winburg en Natalia smelt saam tot `n enkele Boerestaat
10
1841
1841—1841: Oprigting van eerste sinagoge in Suid-Afrika
1841—1841: Metodiste Kerk in Port Elizabeth gestig
1841—1841: NG Gemeente Winburg gestig Eerste Vrystaatse gemeente
1841—1841: Voortrekker Raad in Potchefstroom gevestig
16 Jan 1841—16 Jan 1841: NG Gemeente Winburg gestig Ds Lindley; `n Presbiteriaanse Sendeling; word die eerste leraar van die Voortrekkerkerk. Hy woon in Natal en in 1842; op pad na Potchefstroom; bevestig hy die eerste kerkrade van Winburg en Potchefstroom en doop ook 331 kinders.
11
1842
1842—1842: NG Gemeente Prins Albert gestig Afgestig van Beaufort-Wes
1842—1842: Dick King se rit te perd vanaf Durban na Grahamstad
1842—1842: Sinode besluit op benaming van Nederduitse Gereformeerde Kerk
1842—1842: Reglement van 1842 maak kerk vryer van staatsinmenging
1842—1842: Britse anneksasie van Natal
1842—1843: Oorlog tussen die Britte en die Boere in Natal
26 Mrt 1842—26 Mrt 1842: Nederduitsch Hervormde Gemeente Potchefstroom gestig
27 Mrt 1842—27 Mrt 1842: NG Gemeente Mooirivier (Potchefstroom) gestig Die Voortrekker Volksraad het bepaal dat `twee gemeentes wes en drie oos van die Drakensberge gestig moet word`. Ds Daniel Lindley het nuwe lidmate op 26/27 Maart 1842 bevestig en dit word beskou as die stigtingsdatum.
12
1843
1843—1843: NG Gemeente Kruisvallei gestig Afgestig van Tulbagh a.g.v. `n skeuring. In 1935 is die gemeente weer met Tulbagh verenig.
1843—1843: NG Gemeente Richmond gestig Afgestig van Graaff-Reinet/Beaufort-Wes
1843—1843: Ordonnansie 7 vervang De Mist se kerkorde
13
1844
1844—1844: NG Gemeente Victoria-Wes gestig Afgestig van Beaufort-Wes
1844—1844: Toegang tot grond verander vanaf verpagte eiendom na volle of vrye besit
1844—1844: Victoria-Wes gestig
1844—1844: Hendrik Potgieter vestig hom in Delagoabaai
Apr 1844—Apr 1844: Boere van Natal vestig hulle in Potchefstroom Die Boere het hulle daar gevestig nadat hulle die Drakensberge oorgesteek het
14
1845
1845—1845: NG Gemeente Franschhoek gestig Afgestig van Paarl
1845—1845: NG Gemeente Mosselbaai gestig Afgestig van George
1845—1845: Berlynse Sendinggenootskap stig buite-stasie onder die Korana by Pniel
1845—1845: Natal word `n outonome distrik van die Kaapkolonie
1845—1845: Slag van Zwartkoppies
1845—1845: Mothibi van die Tlhaping oorlede
1845—1845: Ohrigstad gestig
15
1846
1846—1846: NG Gemeente Burgersdorp gestig Afgestig van Colesberg/Cradock
1846—1846: Bloemfontein gestig
1846—1846: Stigting van Evangeliese Alliansie
1846—1847: Setlaars arriveer vanaf Buenos Aires; Argentini? Ongeveer 103 setlaars arriveer in Port Elizabeth vanaf oorlog-geteisterde Buenos Aires; Argentini?
1846—1848: Sewende Grensoorlog tussen die Xhosa en blankes Hierdie oorlog staan ook bekend as die `Oorlog van die Byl`.
16
1847
1847—1847: Rynse sendeling Christoph Alheit verskuif na Schietfontein (Carnarvon)
1847—1847: Opening van Montagu Pas
1847—1847: Eerste Sinodale Sendingkommissie aangewys
1847—1847: Victoria-Oos en Brits Kaffraria geannekseer as deel van die Kaapkolonie
1847—1847: Koloniale grens uitgebrei na die Oranjerivier
1847—1847: Suikerrietplantasies begin in Natal
1847—1847: Oos Londen gestig
19 Jan 1847—19 Jan 1847: NG Gemeente Calvinia (Hantam) gestig Afgestig van Clanwilliam
17
1848
1848—1848: NG Gemeente Humansdorp gestig Afgestig van Uitenhage
1848—1848: Slag van Boomplaats
1848—1848: NG Gemeente Bloemfontein gestig Ds Andrew Murray (Jnr) was die eerste leraar
1848—1848: Soutpansberg (later Schoemansdal) gestig
1848—1848: Aankoms van R Gray Hy was die eerste Anglikaanse biskop
1848—1854: Oranjerivier Soewereiniteit
26 Jan 1848—26 Jan 1848: NG Gemeente Napier gestig Afgestig van Bredasdorp/Caledon
3 Feb 1848—3 Feb 1848: Britte; onder leiding van Sir Harry Smith; annekseer die Vrystaat
1 Mrt 1848—1 Mrt 1848: NG Gemeente Fauresmith gestig Die gemeente het aanvanklik bekend gestaan as `De Gemeente aan de Rietrivier`.
23 Mrt 1848—23 Mrt 1848: Ongeveer 163 Duitse setlaars arriveer in Natal Hulle het bekend gestaan as die Bergthiel Setlaars
25 Nov 1848—25 Nov 1848: NG Gemeente Smithfield gestig
30 Nov 1848—30 Nov 1848: NG Gemeente Bloemfontein gestig
18
1849
1849—1849: NG Gemeente Harrismith gestig
1849—1849: Stigting van `De Gereformeerde Kerkbode` Amptelike nuusblad van die NG Kerk
1849—1849: Eerste Joodse Gemeente in Kaapstad gestig
1849—1850: Die Byrne Setlaars arriveer in Natal Anders as die 1820-setlaars; was hierdie immigrante tipies van die middel- en ho?r-middelstand; en hoofsaaklik uit die noorde van Engeland afkomstig. Hierdie groep het ook klaarblyklik sterker bande as die 1820-setlaars met Brittanje behou.
19
1850
1850—1850: NG Gemeente Namakwaland (Springbok) gestig Afgestig van Clanwilliam
1850—1850: Wesleyaanse Setlaars arriveer in Natal
1850—1850: Eerste Afrikaanse boek geskryf Dit is gedoen deur `n imam (Moslem gebedsleier) van slawe afkoms
1850—1853: Agtste Grensoorlog
2 Jan 1850—2 Jan 1850: NG Gemeente Magaliesberg (Rustenburg) gestig Afgestig van Mooirivier. Magaliesberg was `n wyk van Mooirivier.
7 Jan 1850—7 Jan 1850: NG Gemeente Lydenburg gestig Eerste lidmate deur Ds Andrew Murray van Bloemfontein bevestig. Hy het ook by die geleentheid 74 kinders gedoop.
16 Nov 1850—16 Nov 1850: Nederduitsch Hervormde Gemeente Rustenburg gestig
20
1851
1851—1851: NG Gemeente Knysna gestig Afgestig van George
1851—1851: Eerste Basoeto-oorlog
1851—1851: Suiker vir die eerste keer geproduseer van suikerriet wat in Natal aangeplant is
10 Feb 1851—10 Feb 1851: NG Gemeente Ladismith gestig Afgestig van Swellendam/Riversdal
24 Feb 1851—24 Feb 1851: NG Gemeente Fraserburg gestig Afgestig van Beaufort-Wes
13 Des 1851—13 Des 1851: NG Gemeente Hopefield gestig Afgestig van Swartland
21
1852
1852—1852: NG Gemeente Aliwal-Noord gestig Afgestig van Burgersdorp
1852—1852: Stranding van die `Birkenhead`
1852—1852: Die `New Church (Congregational / Presbyterian)` in Port Elizabeth gestig
1852—1852: Tweede eeufeesherdenking Dr A Faure lewer die feesrede
1852—1852: Kopermynbou begin by Springbokfontein (Namakwaland) Trekarbeid op klein skaal
1852—1852: Brittanje onttrek uit Oranjerivier Soewereiniteit met Sandrivier-konvensie
17 Jan 1852—17 Jan 1852: Totstandkoming van `Zuid-Afrikaansche Republiek` (ZAR)
16 Mrt 1852—16 Mrt 1852: Versoening tussen Andries Pretorius en Hendrik Potgieter
10 Apr 1852—10 Apr 1852: NG Gemeente Zoutpansberg (Pietersburg) gestig Ds Andrew Murray van Bloemfontein het die gemeente op Schoemansdal gestig.
30 Apr 1852—30 Apr 1852: Nederduitsch Hervormde Gemeente Pietersburg gestig
19 Mei 1852—19 Mei 1852: NG Gemeente Middelburg gestig Afgestig van Colesberg/Richmond/Graaff-Reinet/Cradock
22
1853
1853—1853: NG Gemeente Darling gestig Afgestig van Swartland
1853—1853: Instelling van Verteenwoordigende Raad aan die Kaap
1853—1853: Nedersettings van Queenstown en Seymour ontstaan
1853—1853: Nicolaas Waterboer word Griekwa Kaptein
1853—1853: Hopetown gestig
1853—1853: Biskop Colenso word Anglikaanse biskop in Natal
1853—1853: Stigting van Nederduitsch Hervormde Kerk van Afrika (NHK)
1853—1853: `Union Steamship Line` gestig
19 Jan 1853—19 Jan 1853: NG Gemeente Robertson gestig Afgestig van Swellendam
1 Okt 1853—1 Okt 1853: NG Gemeente Oudtshoorn gestig Afgestig van George/Mosselbaai
23
1854
1854—1854: NG Gemeente Alexandria gestig Afgestig van Uitenhage
1854—1854: NG Gemeente Queenstown gestig Afgestig van Cradock
1854—1854: NG Gemeente Pretoria gestig Daar was toe net 28 wonings in die omgewing.
1854—1854: Vrystaatse Vierkleur vir die eerste keer in Bloemfontein gehys
1854—1854: Eerste verkose parlement van die Kaapkolonie
1854—1854: Boere verslaan die Ndebele by Makapansgat
1854—1854: George Grey (1812-1898); Portugees-gebore Britse koloniale Goewerneur
18 Feb 1854—18 Feb 1854: NG Gemeente Hopetown gestig Afgestig van Colesberg
23 Feb 1854—23 Feb 1854: Die Republiek van die Oranje Vrystaat ontstaan Die Republiek het ontstaan na die ondertekening van die Bloemfontein Konvensie
16 Okt 1854—16 Okt 1854: NG Gemeente Montagu gestig Afgestig van Swellendam
19 Nov 1854—19 Nov 1854: NG Gemeente Utrecht gestig Gemeente is deur die konsulent; Dr HE Faure van Pietermaritzburg gestig. Ds Lion Cachet neem beroep op 27 Mei 1865 aan.
24
1855
1855—1855: NG Gemeente Sutherland gestig Afgestig van Worcester
1855—1855: NG Gemeente Heidelberg gestig Afgestig van Swellendam/Riversdal
1855—1855: Stigting van Grey Kollege in Bloemfontein Gesteun deur NG Kerk
1855—1855: 20 myners arriveer om in die Namakwalandse kopermyne te werk
4 Feb 1855—4 Feb 1855: NG Gemeente Jansenville gestig Afgestig van Uitenhage
2 Mrt 1855—2 Mrt 1855: NG Gemeente Ceres gestig Afgestig van Tulbagh
19 Apr 1855—19 Apr 1855: NG Gemeente Murraysburg gestig Afgestig van Graaff-Reinet
8 Sep 1855—8 Sep 1855: Nederduitsch Hervormde Gemeente Pretoria gestig
16 Okt 1855—16 Okt 1855: NG Gemeente Aberdeen gestig Afgestig van Graaff-Reinet
16 Nov 1855—16 Nov 1855: Pretoria gestig Marthinus Wessel Pretorius het in 1853 twee plase; Elandspoort en Koedoespoort; gekoop met die doel om `n dorp te stig wat as die middelpunt van die oorvaalse staat moes dien. Hy het besluit om die dorp na sy vader; Andries Pretorius; te vernoem.
9 Des 1855—9 Des 1855: NG Gemeente Simonstad (-Kalkbaai)(Vishoek) gestig Afgestig van Wynberg. Met stigting was die naam van die gemeente slegs Simonstad
25
1856
1856—1856: NG Gemeente Hanover gestig Afgestig van Colesberg/Richmond
1856—1856: Natal word `n aparte kolonie
1856—1856: Die `Anglican St. Paul`s Church` in Port Elizabeth gestig
1856—1856: Ongeveer 3000 Krimoorlog veterane (Duitse Legioensoldate) vestig in Kaffraria 2700 Duitse burgers sluit later by hulle aan
1856—1857: Xhosa-selfmoord deur slagting van hul vee In April of Mei 1856 het die tienderjarige Nongqawuse en haar vriendin Nombanda gaan water haal by `n poel naby die monding van die Gxarharivier. Met haar terugkoms het sy haar oom en voog; Mhlakaza; `n Xhosa spiritualis; vertel dat sy die geeste van drie van haar voorvaders ontmoet het. Sy het beweer dat die geeste haar vertel het dat as die Xhosa-mense al hul oeste verwoes en al hul vee doodmaak; die geeste as beloning al die Britse setlaars in die see sou jaag. Hulle sou ook al die oeste vervang en die krale met mooier en gesonder vee vul.
1856—1862: Ongeveer 700 jeugdiges arriveer vanaf Holland
14 Okt 1856—14 Okt 1856: NG Gemeente Dordrecht gestig Afgestig van Aliwal-Noord/Burgersdorp
Nov 1856—Nov 1856: NG Gemeente Boshof gestig
17 Des 1856—17 Des 1856: Stigting van die Boererepubliek Lydenburg
26
1857
1857—1857: Transvaalse Vierkleur vir die eerste keer gehys
1857—1857: Robert Moffat voltooi sy vertaling van die Bybel in Setswana Hy het die Ou Testament van die Bybel in Setswana vertaal
1857—1857: Eerste poskontrak met die `Union Steamship Company` Die kontrak was vir `n gereelde posdiens tussen Brittanje en Suid-Afrika
1857—1857: Besluit oor afsonderlike eredienste vanwe? die `zwakheid van sommigen`
1857—1857: Eerste Wetgewende Raad in Natal
1857—1857: Ongeveer 157 Ierse meisies arriveer Hulle arriveer op die skip `Lady Kennaway` en vestig in Brits-Kaffraria
1857—1857: Kaapse Kerk besluit oor sendingwerk buite die Kolonie
1857—1857: Xhosa betree die Karoo na die Oos-Kaapse veeslagting
1857—1862: Ondersteunde immigrasieskemas bring ongeveer 12 000 setlaars die land in
6 Jan 1857—6 Jan 1857: MW Pretorius; eerste President van die Zuid Afrikaansche Republiek
15 Nov 1857—15 Nov 1857: NG Gemeente St. Stephens (Kaapstad) gestig Kleurlinggemeente wat selfstandig ontstaan het
27
1858
1858—1858: NG Gemeente Riebeeck-Wes gestig Afgestig van Swartland
1858—1858: Joodse gemeente in Port Elizabeth gestig
1858—1858: Oorlog tussen Oranje Vrystaat en die Basoeto-stam
1858—1858: Paarl Gimnasium seunskool deur Ds GWA van der Lingen gestig
1858—1858: Die `Anglican Holy Trinity Church` in Port Elizabeth gebou
Jan 1858—Jan 1858: NG Gemeente Villiersdorp gestig Afgestig van Caledon
28
1859
1859—1859: Stigting van die Gereformeerde Kerke in SA Hierdie kerk het weggebreek vanaf die Nederduitsch Gereformeerde Kerk
1859—1859: Gereformeerde Gemeente Reddersburg gestig
1859—1859: Gereformeerde Gemeente Lydenburg gestig
1859—1859: Gereformeerde Gemeente Pretoria gestig
1859—1859: NG Gemeente Greytown gestig Afgestig van Pietermaritzburg.
1859—1859: NG Gemeente Komg(h)a (Maclean/Macleantown) gestig Voor die stigting is mense in Kaffraria deur leraars van Glen Lynden; Albani? en Stockenstr?m besoek.
1859—1859: Gereformeerde Gemeente Waterberg gestig
1859—1859: Gereformeerde Gemeente Rustenburg gestig
1859—1859: Eerste spoorweglyn in Suid-Afrika begin in Kaapkolonie
1859—1859: Opening van Kweekskool; Stellenbosch
1859—1859: Charles Darwin publiseer `Origin of Species` oor evolusie
12 Okt 1859—12 Okt 1859: NG Gemeente Pearston gestig Afgestig van Graaff-Reinet/Somerset-Oos
29
1860
1860—1860: NG Gemeente Kroonstad gestig Afgestig van Harrismith.
1860—1860: Gereformeerde Gemeente Middelburg (Kaap) gestig
1860—1860: Gereformeerde Gemeente Burgersdorp gestig
1860—1860: NG Gemeente Marthinus Wesselstroom (Wakkerstroom) gestig Eerste leraar; Ds DP Ackerman; eers op 16 November 1874 bevestig.
1860—1860: NG Gemeente Waterberg gestig Eerste vaste leraar eers in 1890 bevestig.
1860—1860: Gereformeerde Gemeente Colesberg gestig
1860—1860: NG Gemeente Jacobsdal gestig
1860—1860: Begin van die `Penny Post` in Kaapstad
1860—1860: Begin van konstruksie van die Tafelbaai Dokke
1860—1860: Spoorlyn tussen Kaapstad en Wellington geopen
1860—1860: Opening van SA Biblioteek
1860—1860: Aankoms van Indi?r-kontrakarbeiders in Natal om op suikerplantasies te werk Tussen 1860 en 1911 arriveer ongeveer 52 000 Indi?rs en sowat 50% bly in die land
1860—1860: Die `Catholic St. Augustine`s Church` in Port Elizabeth gestig
1860—1860: Eerste telegraafdiens in Suid-Afrika Hierdie diens was tussen Kaapstad en Simonstad
1860—1860: Eerste Baptistekerk in Port Elizabeth gestig
1860—1860: Worcester-konferensie Begin van geestelike herlewings
1860—1860: Boere republieke noord van die Vaalrivier verenig met die ZAR Pretoria word gekies as die hoofstad
26 Jun 1860—26 Jun 1860: Eerste spoorweg geopen n Spoorlyn van 8 km was in Durban gebou; wat Kaapstad voorgespring het met ongeveer 2 jaar.