So lees ek mos eendag 'n blog raak oor 'n ene Burgert Wynand van Dyk wat meubels gemaak het hier rond die 19de eeu in Barrystraat, Robertson (in die Wes-Kaap). Ek self is nie 'n versamelaar nie, maar blykbaar is sy werk deesdae baie gesog. U kan die artikel hier lees, maar ek rig net u aandag op die volgende uitreksel: "Burgert Wynand van Dyk was born in Bredasdorp in the Overberg region of the Western Cape on 9 July 1842. He died in 1930 in Winburg, the oldest proclaimed town in what is now, Freestate Province."
Aangesien dit nuus was vir my, het ek begin om die feite na te gaan en vir Burgert Wynand gekry in die 1975 Van Dyk-geslagsregister:1
f1 Burgert Wynand
* 9.7.1842 Bredasdorp ≈ 14.8.1842
† c.1930
x Elizabeth Susanna WESSELS
xx 16.1.1894 Anna Catharina Sophia VAN DYK * 25.12.1873
 | |
| Burger Wynand van Dyk, of Burgert Wynand van Dyk? (Foto uit die 1975-Geslagsregister.) |
Daar is ook 'n foto van Burgert en sy 1ste vrou, Elizabeth WESSELS in die register met die volgende onderskrif:2
Burgert W. van Dyk (meubelmaker, Robertson) *9 Julie 1842 en sy eerste eggenote Elizabeth S. (Wessels).
Ek het begin wonder: wat sou die mense nou eintlik in die Vrystaat gaan maak het as hulle 'n suksesvolle besigheid in die Overberg gehad het (alhoewel ek wel bewus was van 'n paar Van Dyk gesinne soontoe verhuis het)? Hulle drie kinders (waarvan ons weet) is dan ook gedoop in die NG Kerk Winburg, in 1870, 1877 en 1879. Waar het hy tyd gekry vir meubels maak in die Kaap?
Na verdere ondersoek kry ek toe vir Elizabeth WESSELS in die Suid-Afrikaanse Geslagregister:3
h2 Elizabeth Susanna
† "Belmont", dist. Kroonstad 17.9.1906
x Winburg, Burgert Wynand VAN DYK
...maar die 2de vrou, Anna Catharina Sophia VAN DYK was nêrens te vinde nie, totdat ek op haar sterfkennis afgekom het:4
Anna Catharina Sophia VAN DIJK 1873-1918Dit blyk toe dat Anna nie met die bogenoemde Bredasdorp-Burgert getroud was nie, maar met 'n heel ander Burger Wynand - en sy sterfkennis bevestig dat hy ook oorlede is in Barrystraat, Robertson, in 1938.4 Wat ek egter van meer belang beskou, is dat sy beroep aangegee word as "carpenter" op sy sterfkennis (sowel as Anna s'n) en in sy testament bemaak hy al sy "timmerman gereedskap" aan sy een kleinseun!5 Was hy dus dié meubelmaker, of slegs ook 'n timmerman?
Die Bredasdorp-Burgert Wynand, gebore 1842, was wel 'n tweede maal getroud: na die dood van Elizabeth Susann WESSELS, het hy op 27 April 1908 in Kroonstad getrou met 'n Barbara Jacoba Catharina ENGELBRECHT *1852 (dus nié met Anna Catharina Sophia VAN DYK nie). Op sy huweliknskrywing word Burgert se beroep aangegee as 'n boer van "Paarden Plaatz".6 Ook in sy sterfkennis van 1915, word hy as "veeboer" gelys op die plaas Minverdrag (distrik Kroonstad).7 (Dit wil voorkom of hierdie Burgert Wynand en sy oorblywende familie, ná die skielike dood van hul vader Gabriël Johannes in 1864 by Potberg, Swellendam in 'n skietongeluk, besluit het om Vrystaat toe te trek.8
Ek het dus tot die gevolgtrekking gekom dat die registers verward geraak het met die Vrystaatse boer, Burgert Wynand (1842-1915) en die Kaapse meubelmaker Burgert Wynand (1867-1938).
Die vraag ontstaan nou of die foto waarna ek verwys het, wel Burgert Wynand *1842 & Elizabeth Wessels is of dalk Burger Wynand *1867 & Anna van Dyk. Sonder meer inligting van waar die foto vandaan kom, wil ek nie 'n raaiskoot probeer nie (maar die tannie lyk vir my na 'n WESSELS)!
Ter duidelikheid, hier is die register vir altwee Burger(t) Wynands:
Burger Wynand VAN DYK1. Geslagsregister van die Broers Joost en Burgert van Dyk, deur J.H. van Dyk. Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing. Pretoria, 1975. p236.▲
2. Van Dyk, 1975: Illustrasie 2, tussen pp. 262-263.▲
3. Suid-Afrikaanse Geslagregister, deur die Genealogiese Instituut van Suid-Afrika, uit oorspronklike notas van J.A. Heese. Stellenbosch, 2008. vol 16: p160▲
4. KAB MOOC 1632/1918 (vol. no. 6/9/1108) - Van Dijk, Anna Catharina Sophia. Nee van Dijk. Boedellêer. Sien stamboom vir kopie van die dokument.▲
5. KAB MOOC 58762/1938 - van Dyk, Burger Wynand. Boedellêer.▲
6. Suid Afrika, Vrystaatse N.G. Kerkrekords 1848-1956," databasis met beelde, FamilySearch (https://familysearch.org/ark:/61903/3:2:77TD-8CLG?cc=1910846&wc=39ZF-HZ3%3A183083201%2C183151901%2C183154601 : 21 Mei 2014),
Free State > Kroonstad > Marriages 1897-1914 > beeld 652 van 986; N.G. Kerke Sinodesentrum, Bloemfontein. Sien stamboom vir kopie van die dokument.▲
7. VAB MHG D879/1916 - van Dijk, Burgerd Wynand. Eggenote Elizabeth Susanna (Gebore Wessels) en Barbara Jacoba Catharina (Gebore Engelbrecht. Boedellêer.▲
8. Gebaseer op die voorkoms van familierekords in die twee plekke vóór en ná die insident. Moontlik het die gesin die besluit gemaak omdat 'n groot deel van Burgert se familie reeds in die Vrystaat gevestig was.▲
